پنبه دانه

نام رایج :

پنبه دانه

توضیحات محصول:

با نام های جوزق، کلوزه، کولوزه، قطن، پنبوق هم نام برده می شود. گیاه پنبه گیاهی است از خانواده پنیرک، با گونه های مختلف، از جمله پنبه ی مزروع ایران که گیاهی است یک ساله، به ارتفاع یک متر، دارای برگ های پنجه ای متناوب که سطح برگ ها را اغلب تارهای تیره رنگی می پوشاند.

گل های این گیاه دارای ماده ای به نام کوئرسی مریت رین  است 

گل های آن زرد رنگ روشن است که در بن گلبرگ ها لکه های تیره ای وجود دارد. میوه آن که به قوزه ی پنبه معروف است، در ابعاد یک گردو می باشد که در داخل آن دانه های پنبه یا به اصطلاح پنبه دانه یا پنبه تخم قرار دارد، سطح دانه ها تیره رنگ، سخت و پوشیده از تارهای سفید (در بعضی ارقام خرمایی) سلولزی می باشد. تارهای پنبه در بعضی ارقام با طول مساوی و در برخی ارقام کوتاه و بلند هستند.

در خارج کاسه گل آن، یک کاسه فرعی، مرکب از ۳ قطعه با بریدگی های نوک تیز قرار دارد. گلبرگ های آن در قاعده به لوله ای که از به هم پیوستن میله پرچم ها حاصل می شود، اتصال دارد.

میوه گیاه پنبه پوشینه به بزرگی یک گردو، دارای ۳ تا ۵ خانه و محتوی دانه های فراوانی است که هر یک از آن ها، از تارهای سلولزی به رنگ سفید یا مایل به خرمایی پوشیده می باشد. این گیاه در هند، ایران و مصر پرورش می یابد. زراعت آن در نواحی مختلف مديترانه مانند ایتالیا و اسپانیا نیز معمول است.

دانه پنبه عاری از تارهای سلولزی، دارای ۱۸ تا ۳۰ درصد روغن قابل استخراج است. روغن پنبه از دانه های آن، تحت اثر فشار، بدون مداخله گرما و بعدا تحت اثر فشار و وارد کردن آب جوش به دست می آید. روغن پنبه، مایعی است که قبل از تصفیه شدن، رنگ زرد تیره داشته در گرمای ۲ تا ۴ درجه انجماد حاصل می کند.

نوع تصفیه شده آن، دارای رنگ زرد کاهی، فاقد بو و طعم است. وزن مخصوص آن در گرمای ۱۵ درجه بین ۰.۹۱۸ تا ۰.۹۲۷ می باشد. اندیس ید آن بین ۱۰۱ تا ۱۱۷ و اندیس صابونی شدن آن بین ۱۹۰ تا ۱۹۸ است. دارای ویتامین E نیز می باشد. روغن پنبه دارای مصارف خوراکی است مشروط بر آن که به خوبی تصفیه گردد و عاری از استئارین، پالمیتین، گلیسریدهای جامد و گوسی پول شود.

در دانه پنبه دو ماده رنگی و سمی به نام های گوسی پول زرد و گوسی پول قرمز وجود دارد. این مواد در کیسه های ترشحی فراوانی، واقع در ضخامت لپه ها جای دارند. ماده اخير تفاوتی با گوسی پول زرد به جز واجد بودن بعضی صفات ندارد به طوری که اگر تحت اثر الكل و اتر قرار گیرد، به سهولت به صورت گوسی پول زرد در می آید.

طبیعت پنبه گرم و خشک است. روغن پنبه تصفیه شده به مصرف تغذیه می رسد. دانه پنبه عاری از گوسیپول و آمیگدونیتریل گلوگزید ، به مصرف تهیه نوعی عصاره خشک با افزودن ۵۰ درصد قند، می رسد که اثر زیاد کننده شیر دارد. 

با مصرف آن، مقدار نسبی مواد چرب و کازئین در شیر افزایش می یابد. از دم کرده دانه پنبه به صورت چای، در امریکا به عنوان تب بر استفاده به عمل می آید.

برگ، گل و ریشه گیاه، در هند به عنوان نرم کننده مصرف می شود.

پوست ریشه گیاه دارای اثر قاعده آور است ضمنا چون با مصرف آن، ایجاد انقباض های رحمی شبیه انقباض های خود به خود زمان وضع حمل پیش می آید.از این جهت دارای اثر بند آورنده خون رحمی می باشد.

مغز دانه پنبه، در ازدیاد اسپرم موثر ذکر شده است.آب جوشانده گیاه پنبه را بنوشید. برای معالجه مالاریا و سایر تب ها مفید است. ضماد سوخته خشک آن گیاه كه به حد خاكستر نرسیده باشد. برای تحلیل ورم و رفع خارش مقعد و درمان سوختگی از آتش و جذب چرک زخم های عمیق مفید است.

موارد مصرف:

نرم کننده سینه

بند آورنده اسهال اطفال و نوجوانان

ضد التهاب

برطرف کننده ناراحتی های مثانه و مشکلات ادراری

درمان نقرس

بند آورنده خون و جراحات زخم

مفید برای مارگزیدگی و عقرب گزیدگی

درمان درد مفاصل

درمان اگزما

قابض

درمان اسهال خونی

قاعده آور 

شیرافزا

رفع اختناق رحم 

رفع دردهای رحمی

نافع بواسیر